Walenty Wisz (ur. 7 października 1847 w Krasnem, zm. 27 grudnia 1930 w Krakowie) – polski snycerz, rzeźbiarz. Zajmował się rzeźbieniem ołtarzy, ambon oraz postaci, dekoracji w ołtarzach, ambonach, pomników nagrobnych, a także pracował przy konserwacji dzieł innych autorów. Swoje prace sygnował skrótem Wit Wisz lub W.Wisz. Na ołtarzu głównym w kościele św. Jakuba w Myślenicach wyryty jest napis: Naśladownictwo zastrzega sobie autor tych ołtarzy W.W. Sam siebie określał jako artysta-snycerz .
Życiorys
Urodził się 7 października 1847 r. w Krasnem, był synem Wojciecha i Zofii z domu Mazur. Z domu rodzinnego wyjechał do Żytna w guberni piotrkowskiej, a następnie wrócił do Galicji. Pracował i mieszkał w Myślenicach, Krakowie, Podgórzu, Mogilanach, aż osiadł w Radziszowie, gdzie założył rodzinę. 25 grudnia 1883 r. ożenił się z mieszkanką Radziszowa, Małgorzatą Góralik. Wiszowie mieli trzech synów – Stanisława, Marcina i Bolesława. Zmarł 27 grudnia 1930 r. i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Radziszowie . Stowarzyszenie „Nasz Radziszów” przyczyniło się do odnowienia jego grobu i ufundowało tablicę upamiętniającą artystę i jego dzieła .
Twórczość
Wykonywał rzeźby w drewnie i kamieniu głównie do obiektów sakralnych. Materiały, które stosował, to przede wszystkim miękkie drewno – lipa lub miękki kamień – piaskowiec. Najczęściej projektował swoje prace według życzeń zleceniodawców, dostosowując ich styl do wystroju i architektury obiektu. Jego dzieła wykonywane były w stylu neogotyckim, neorenesansowym i neoklasycystycznym, eklektycznym z elementami neobarokowymi. Wszystkie jego dzieła cechuje dekoracyjna, stylizowana ornamentyka, bogata kolorystycznie polichromia oraz złocenia. Tworzył też prace monochromatyczne. Prace jego są przemyślane pod względem treści (symbolika, atrybuty) i precyzyjnie wykonane. Figury świętych przez niego wyrzeźbione występują w formie figur statycznych, ustawionych w lekkim kontrapoście, ubranych w płynnie drapowane szaty. Dostojne twarze z cechami klasycystycznymi często są podobne do konkretnych ludzi mu współczesnych. Wit Wisz nie miał własnej pracowni, nie miał stałych uczniów. Współpracował z innymi snycerzami i stolarzami .
Stowarzyszenie „Nasz Radziszów” urządziło w dworze Dzieduszyckich w Radziszowie stałą wystawę Wit Wisz, Radziszowianin z wyboru. Wystawa została przygotowana przez Małgorzatę Niechaj – kustosza Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i jej męża Józefa .
Wybrane dzieła
Za źródłem .
Przypisy
Bibliografia
- Stowarzyszenie „Nasz Radziszów”. naszradziszow.com. [dostęp 2020-02-13]. (pol.).
- Od ambon do ołtarzy – twórczość rzeźbiarza Wita Wisza. „Krakowski Rocznik Archiwalny”, s. 39–63, 2013.
- Adam Bochnak, Jan Samek: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce tom IV Miasto Kraków część II. 1971.
- Paweł Dettloff: Neogotyckie wyposażenie kościołów św. Józefa i OO. Redemptorystów w Podgórzu w Podgórze w dziejach wielkiego Krakowa. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2000. ISBN 83-87345-91-1.
- Urząd Miasta i Gminy w Skawinie. gminaskawina.pl. [dostęp 2020-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-25)]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Małgorzata Niechaj, Od ambon do ołtarzy – twórczość rzeźbiarza Wita Wisza w Krakowski Rocznik Archiwalny Tom 19, 2013
- Stowarzyszenie „Nasz Radziszów” - historia cmentarza
- Radziszowskim szlakiem Wita Wisza
